umowa o pracę
pixabay.com

Rozwiązanie umowy o pracę może się odbyć w różnym trybie. Warto wiedzieć na czym one polegają nim dojdzie zakończenia pracy.

Każda współpraca kiedyś się skończy. Jeśli pracujesz na etacie lub sam jesteś pracodawcą, to powinieneś znać swoje prawa i obowiązki. To zaoszczędzi wielu nerwów i bólu głowy.

Zajrzyjmy do Kodeksu Pracy.

Zgodnie z nim, pracodawca i pracownik mogą zawrzeć:

  • umowę o pracę na okres próbny,
  • na czas określony,
  • umowę o pracę na czas nieokreślony.

W każdej sytuacji jedna ze strony może może zechcieć rozwiązać umowę.

za porozumieniem stron
pixabay.com

Rozwiązanie umowy o pracę

Możliwych jest 5 dróg:

  • rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron,
  • rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem,
  • rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia,
  • rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta,
  • poprzez wygaśnięcie stosunku.

Każdy z tych sposobów wiąże się innymi skutkami prawnymi i faktycznymi, zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika.

Umowa o pracę – jak ją dobrze rozwiązać

Najważniejszy jest wybór trybu dostosowany do konkretnej sytuacji. Wybór właściwego sposobu zależy w największym stopniu od powodu, dla którego pracodawca chce rozwiązać umowę.

Zwolnienie dyscyplinarne czyli rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, możliwe jest w określonych sytuacjach – np. pracownik przyszedł pijany. Jednak nie ma takiej konieczności. Pracodawca może też rozwiązać umowę za porozumieniem stron lub za wypowiedzeniem. Przepisy dają sporą elastyczność.

Dlatego pracodawca powinien najpierw sprawdzić, w jakich okolicznościach możesz to zrobić:

  • bez wypowiedzenia z winy pracownika (zwolnienie dyscyplinarne),
  • bez wypowiedzenia bez winy pracownika,
  • za wypowiedzeniem.

Uwaga! Niezależnie od powodów rozwiązania umowy, pracodawca zawsze może zaproponować rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.

Jak rozwiązać umowę za porozumieniem stron

Zakończenie współpracy na mocy porozumienia stron jest najbardziej polubownym sposobem, w jaki pracodawca może rozstać się z pracownikiem. Wymaga:

  • zgody obu stron na rozwiązanie umowy,
  • wspólnego podpisania dokumentu, który będzie potwierdzał termin i zasady zakończenia współpracy przez strony.

Założeniem jest, że obie strony mają wolę zakończyć współpracę. Dlatego w tym przypadku ani pracodawca, ani pracownik nie mają możliwości odwołania się od porozumienia do sądu pracy.

Nie obowiązuje też jakakolwiek ochrona pracownika przed rozwiązaniem umowy.

Np. z kobietą w ciąży czy pracownikiem w wieku przedemerytalnym również można rozwiązać umowę w tym trybie.

(Sprawdź komu przysługuje ochrona przed zwolnieniem z pracy)

Za porozumieniem możesz rozwiązać każdą umowę o pracę, czyli niezależnie od tego, czy została zawarta na okres próbny, czas określony czy czas nieokreślony. Możesz ją również rozwiązać w każdym czasie. Oznacza to, że:

  • z inicjatywą zawarcia porozumienia możesz wystąpić w każdym momencie współpracy z pracownikiem,
  • wasze porozumienie może zakładać, że datą rozwiązania umowy za porozumieniem stron będzie każdy wybrany przez was dzień (niekoniecznie dzień podpisania porozumienia).

Propozycję rozwiązania umowy może podać pracodawca i pracownikPorozumienie trzeba spisać w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden trafi do akt osobowych pracownika,  a drugi otrzyma pracownik.

Pracodawca ma obowiązek wystawić pracownikowi świadectwo pracy w dniu rozwiązania umowy o pracę, czyli:

  • w dniu zawarcia porozumienia, jeśli z tym dniem kończycie współpracę, lub
  • w terminie określonym w porozumieniu jako dzień rozwiązania umowy za porozumieniem.
wygaśnięcie umowy o pracę
pixabay.com

Kiedy umowa zakończy się bez inicjatywy stron

Są sytuacje, w których umowa o pracę rozwiązuje się lub wygasa bez inicjatywy stron. Nie jest wtedy potrzebne żadne działanie ani ze strony pracownika, ani pracodawcy.

Te sytuacje mogą być zależne od stron (jak decyzja o nieprzedłużeniu umowy z pracownikiem), ale również pozostające poza ich wpływem (jak śmierć pracodawcy). W żadnej z nich nie trzeba składać drugiej stronie jakiegokolwiek dokumentu, który będzie potwierdzać wolę zakończenia współpracy.

Tak się stanie gdy:

  • umowa o pracę zawarto na czas określony i termin jej rozwiązania upływa,
    a strony nie zamierzają kontynuować współpracy,
  • wystąpią nagłe okoliczności, na przykład śmierć pracownika, śmierć pracodawcy
    lub aresztowanie pracownika, powodujące wygaśnięcie umowy.

Rozwiązanie umowy z upływem czasu, na który była zawarta

Umowa o pracę na okres próbny lub na czas określony ulega samoczynnie rozwiązaniu z upływem okresu, na jaki została zawarta.

Jeśli pracownik ma kontynuować pracę w firmie po rozwiązaniu tej umowy o pracę, to pracodawca musi zawrzeć kolejną umowę.

Pracodawca ma natomiast obowiązek:

Jeżeli umowa o pracę została rozwiązana z upływem okresu, na jaki została zawarta, pracownikowi nie przysługuje odwołanie do sądu pracy i jakiekolwiek roszczenia w stosunku do pracodawcy z tego tytułu.

Wygaśnięcie umowy o pracę  

Wygaśnięcie stosunku pracy następuje w sposób automatyczny z mocy prawa, tylko i wyłącznie w okolicznościach określonych w przepisach. Zgodnie z nimi umowa o pracę wygasa w przypadku śmierci pracownika lub śmierci pracodawcy.

Umowy z pracownikami nie wygasną jednak w razie śmierci pracodawcy, gdy:

  • pracownicy zostaną przejęci przez nowego pracodawcę na zasadach przejścia zakładu pracy na tego pracodawcę,
  • zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny.

W przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego umowy wygasną z dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, chyba że wcześniej nastąpi przejęcie pracowników w ramach przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę.

Okres od dnia śmierci pracodawcy do dnia:

  • rozwiązania umowy na czas określony, jeśli nie uda się powołać zarządu sukcesyjnego,
    a umowa się rozwiąże w ciągu 30 dni od dnia śmierci pracodawcy,
  • wygaśnięcia umowy

należy traktować jako usprawiedliwioną nieobecność pracownika, za którą nie należy mu się wynagrodzenie. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik dostanie polecenie wykonywania pracy zgodnej z jego umową o pracę.

  1. 3-miesięcznej nieobecności pracownika tymczasowo aresztowanego, chyba że wcześniej rozwiązałeś jego umowę bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Roszczenia pracownika w związku z wygaśnięciem umowy o pracę

Jeśli pracownik uzna, że jego umowa o pracę wygasła w sposób nieuprawniony, będzie mógł odwołać się do sądu pracy na tych samych zasadach jak pracownik, którego umowa została rozwiązana bez wypowiedzenia.

Jeśli dojdzie do wygaśnięcia umowy o pracę na czas nieokreślony, to pracownik może zażądać:

  • przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach lub
  • odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, jaki by mu przysługiwał.

W przypadku wygaśnięcia umowy zawartej na czas określony pracownik będzie mógł żądać odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego miała obowiązywać umowa, jeżeli:

  • upłynął termin, do którego miała trwać, lub
  • przywrócenie do pracy jest niewskazane ze względu na krótki okres trwania umowy.

Odszkodowanie za bezzasadne rozwiązanie umowy pracownika przysługuje mu w wysokości wynagrodzenia za czas do którego umowa miała trwać. Maksymalna wysokość odszkodowania to wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.

Źródło: biznes.gov.pl