Rozwiązanie umowy o pracę może się odbyć w różnym trybie. Warto wiedzieć na czym one polegają nim dojdzie zakończenia pracy.
Każda współpraca kiedyś się skończy. Jeśli pracujesz na etacie lub sam jesteś pracodawcą, to powinieneś znać swoje prawa i obowiązki. To zaoszczędzi wielu nerwów i bólu głowy.
Zajrzyjmy do Kodeksu Pracy.
Zgodnie z nim, pracodawca i pracownik mogą zawrzeć:
- umowę o pracę na okres próbny,
- na czas określony,
- umowę o pracę na czas nieokreślony.
W każdej sytuacji jedna ze strony może może zechcieć rozwiązać umowę.

Spis Treści
Rozwiązanie umowy o pracę
Możliwych jest 5 dróg:
- rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron,
- rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem,
- rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia,
- rozwiązanie umowy o pracę z upływem czasu, na który została zawarta,
- poprzez wygaśnięcie stosunku.
Każdy z tych sposobów wiąże się innymi skutkami prawnymi i faktycznymi, zarówno dla pracodawcy, jak i dla pracownika.
Umowa o pracę – jak ją dobrze rozwiązać
Najważniejszy jest wybór trybu dostosowany do konkretnej sytuacji. Wybór właściwego sposobu zależy w największym stopniu od powodu, dla którego pracodawca chce rozwiązać umowę.
Zwolnienie dyscyplinarne czyli rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia, możliwe jest w określonych sytuacjach – np. pracownik przyszedł pijany. Jednak nie ma takiej konieczności. Pracodawca może też rozwiązać umowę za porozumieniem stron lub za wypowiedzeniem. Przepisy dają sporą elastyczność.
Dlatego pracodawca powinien najpierw sprawdzić, w jakich okolicznościach możesz to zrobić:
- bez wypowiedzenia z winy pracownika (zwolnienie dyscyplinarne),
- bez wypowiedzenia bez winy pracownika,
- za wypowiedzeniem.
Uwaga! Niezależnie od powodów rozwiązania umowy, pracodawca zawsze może zaproponować rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.
Jak rozwiązać umowę za porozumieniem stron
Zakończenie współpracy na mocy porozumienia stron jest najbardziej polubownym sposobem, w jaki pracodawca może rozstać się z pracownikiem. Wymaga:
- zgody obu stron na rozwiązanie umowy,
- wspólnego podpisania dokumentu, który będzie potwierdzał termin i zasady zakończenia współpracy przez strony.
Założeniem jest, że obie strony mają wolę zakończyć współpracę. Dlatego w tym przypadku ani pracodawca, ani pracownik nie mają możliwości odwołania się od porozumienia do sądu pracy.
Nie obowiązuje też jakakolwiek ochrona pracownika przed rozwiązaniem umowy.
Np. z kobietą w ciąży czy pracownikiem w wieku przedemerytalnym również można rozwiązać umowę w tym trybie.
(Sprawdź komu przysługuje ochrona przed zwolnieniem z pracy)
Za porozumieniem możesz rozwiązać każdą umowę o pracę, czyli niezależnie od tego, czy została zawarta na okres próbny, czas określony czy czas nieokreślony. Możesz ją również rozwiązać w każdym czasie. Oznacza to, że:
- z inicjatywą zawarcia porozumienia możesz wystąpić w każdym momencie współpracy z pracownikiem,
- wasze porozumienie może zakładać, że datą rozwiązania umowy za porozumieniem stron będzie każdy wybrany przez was dzień (niekoniecznie dzień podpisania porozumienia).
Propozycję rozwiązania umowy może podać pracodawca i pracownik. Porozumienie trzeba spisać w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Jeden trafi do akt osobowych pracownika, a drugi otrzyma pracownik.
Pracodawca ma obowiązek wystawić pracownikowi świadectwo pracy w dniu rozwiązania umowy o pracę, czyli:
- w dniu zawarcia porozumienia, jeśli z tym dniem kończycie współpracę, lub
- w terminie określonym w porozumieniu jako dzień rozwiązania umowy za porozumieniem.

Kiedy umowa zakończy się bez inicjatywy stron
Są sytuacje, w których umowa o pracę rozwiązuje się lub wygasa bez inicjatywy stron. Nie jest wtedy potrzebne żadne działanie ani ze strony pracownika, ani pracodawcy.
Te sytuacje mogą być zależne od stron (jak decyzja o nieprzedłużeniu umowy z pracownikiem), ale również pozostające poza ich wpływem (jak śmierć pracodawcy). W żadnej z nich nie trzeba składać drugiej stronie jakiegokolwiek dokumentu, który będzie potwierdzać wolę zakończenia współpracy.
Tak się stanie gdy:
- umowa o pracę zawarto na czas określony i termin jej rozwiązania upływa,
a strony nie zamierzają kontynuować współpracy, - wystąpią nagłe okoliczności, na przykład śmierć pracownika, śmierć pracodawcy
lub aresztowanie pracownika, powodujące wygaśnięcie umowy.
Rozwiązanie umowy z upływem czasu, na który była zawarta
Umowa o pracę na okres próbny lub na czas określony ulega samoczynnie rozwiązaniu z upływem okresu, na jaki została zawarta.
Jeśli pracownik ma kontynuować pracę w firmie po rozwiązaniu tej umowy o pracę, to pracodawca musi zawrzeć kolejną umowę.
Pracodawca ma natomiast obowiązek:
- wydać pracownikowi świadectwo pracy,
- wyrejestrować pracownika z ubezpieczeń społecznych w ciągu 7 dni od rozwiązania umowy.
Jeżeli umowa o pracę została rozwiązana z upływem okresu, na jaki została zawarta, pracownikowi nie przysługuje odwołanie do sądu pracy i jakiekolwiek roszczenia w stosunku do pracodawcy z tego tytułu.
Wygaśnięcie umowy o pracę
Wygaśnięcie stosunku pracy następuje w sposób automatyczny z mocy prawa, tylko i wyłącznie w okolicznościach określonych w przepisach. Zgodnie z nimi umowa o pracę wygasa w przypadku śmierci pracownika lub śmierci pracodawcy.
Umowy z pracownikami nie wygasną jednak w razie śmierci pracodawcy, gdy:
- pracownicy zostaną przejęci przez nowego pracodawcę na zasadach przejścia zakładu pracy na tego pracodawcę,
- zostanie ustanowiony zarząd sukcesyjny.
W przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego umowy wygasną z dniem wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, chyba że wcześniej nastąpi przejęcie pracowników w ramach przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę.
Okres od dnia śmierci pracodawcy do dnia:
- rozwiązania umowy na czas określony, jeśli nie uda się powołać zarządu sukcesyjnego,
a umowa się rozwiąże w ciągu 30 dni od dnia śmierci pracodawcy, - wygaśnięcia umowy
należy traktować jako usprawiedliwioną nieobecność pracownika, za którą nie należy mu się wynagrodzenie. Wyjątkiem jest sytuacja, w której pracownik dostanie polecenie wykonywania pracy zgodnej z jego umową o pracę.
- 3-miesięcznej nieobecności pracownika tymczasowo aresztowanego, chyba że wcześniej rozwiązałeś jego umowę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Roszczenia pracownika w związku z wygaśnięciem umowy o pracę
Jeśli pracownik uzna, że jego umowa o pracę wygasła w sposób nieuprawniony, będzie mógł odwołać się do sądu pracy na tych samych zasadach jak pracownik, którego umowa została rozwiązana bez wypowiedzenia.
Jeśli dojdzie do wygaśnięcia umowy o pracę na czas nieokreślony, to pracownik może zażądać:
- przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach lub
- odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, jaki by mu przysługiwał.
W przypadku wygaśnięcia umowy zawartej na czas określony pracownik będzie mógł żądać odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego miała obowiązywać umowa, jeżeli:
- upłynął termin, do którego miała trwać, lub
- przywrócenie do pracy jest niewskazane ze względu na krótki okres trwania umowy.
Odszkodowanie za bezzasadne rozwiązanie umowy pracownika przysługuje mu w wysokości wynagrodzenia za czas do którego umowa miała trwać. Maksymalna wysokość odszkodowania to wynagrodzenie za okres wypowiedzenia.
Źródło: biznes.gov.pl