Jak podjąć decyzję, kiedy brak pewności co jest dla nas tak na prawdę dobre, szarpią nami emocje i miotamy się zamiast oprzeć na faktach i logice? Jest na to sposób.
Jak podjąć decyzję w trudnych czasach? Co zrobić, kiedy prowadzisz np. firmę jednoosobową i nie wiesz: brak kredyt czy próbować radzić sobie bez pożyczki. Zwolnić pracowników czy nie. Założyć spółkę czy działać jako solopreneur. To niełatwe problemy.
To nie wszystko. Przecież z niezwykle trudnymi decyzjami mierzy się wielu z nas w życiu prywatnym: jak podjąć decyzję o rozwodzie lub jak podjąć decyzję o zmianie pracy?
Jakich narzędzi użyć, żeby podjąć dobrą decyzję?
Przydatne wskazówki przynosi przewodnik Cheryl Strauss Einhorn w Harvard Business Review. Einhorn stworzyła metodę AREA – dzięki niej zwykli ludzie i prezesi spółek mogą rozwiązywać trudne i złożone problemy.
Spis Treści
Jak podjąć decyzję w czterech krokach
Einhorn przekonuję, że najpierw warto uświadomić sobie własną niepewność. Zatrzymać się i ocenić sytuację pod kontem tego, czego nie wiesz.
Nawet jeśli wiedza jest ograniczona, mamy narzędzia, które pomagają nam podejmować decyzje w sposób systematyczny i analityczny – podkreśla Cheryl Strauss Einhorn.
Autorka przygotowała prosty, złożony z czterech etapów proces, który zdecydowanie ułatwi nam podejmowanie trudnych decyzji.
Jak podjąć decyzję – przewodnik
Oto cztery kroki, które trzeba zrobić, żeby podjąć racjonalną decyzję.
- Określ, jakie masz dane historyczne
Większość danych należy do trzech rodzajów:
- istotne dane – przykuwają naszą uwagę, ponieważ są godne uwagi lub zaskakujące,
- dane kontekstowe – które nadają kontekst sytuacji i wpływają na naszą interpretację zdarzeń,
- dane wzorcowe – które wydają się mieć regularną, zrozumiałą i znaczącą formę.
2. Zorientuj się, jakie błędy poznawcze mogą wystąpić w związku z każdą kategorią danych
Einhorn zauważa, że różne dane wywołują różne uprzedzenia. Jeśli je zidentyfikujemy, to łatwiej będzie uniknąć kosztownych błędów.
Oto kluczowe zagrożenia:
- Istotne dane – mogą sprawić, że zbyt dużą wagę przywiązujemy do nowych lub zaskakujących informacji,
- Dane kontekstowe – mogą zawężać nasze myślenie. Kontekst, w którym otrzymujemy dane, wpływa na to, jak o nich myślimy,
- Wzorcowe dane – mogą wywołać iluzję, że przypadkowe zdarzenie przyniesie nam informacje przydatne do przewidzenia przyszłych zdarzeń.
Ludzki mózg jest zaprogramowany tak, aby szukał wzorców, które czasem nie istnieją. Co równie ważne, jeśli wzorce istnieją, często nie mają one wartości predykcyjnej – tłumaczy autorka.
Jeśli rozpoznamy zagrożenie, to łatwiej będzie go uniknąć. Jednak to nie wystarczy do podejmowania celnych decyzji.
Jak podjąć decyzję – inwersja i właściwe pytania
3. Odwróć problem, aby określić, co naprawdę musisz wiedzieć.
Co jest najważniejsze dla twojego procesu decyzyjnego?
Dowiesz się odwracając sposób rozwiązywania problemów. Odpowiedz na pytania co musisz wiedzieć, aby zrozumieć sytuację, jakie znaczenie będzie miała taka informacja i jak jej możesz użyć. Jednym słowem szlifuj sztukę inwersji.
Aby rozwiązać konkretny problem, nie trzeba badać wszystkich niewiadomych. Kluczowa jest koncentracja na „znanych niewiadomych„, które są dla ciebie ważne.
4. Sformułuj właściwe pytania, żeby uzyskać odpowiedzi, których potrzebujesz
Einhorn zauważa, że wielu z nas ma problemy z opracowaniem pytań, które mogą pomóc w podjęciu decyzji.
Jednym z przydatnych i praktycznych sposobów posunięcia się naprzód jest podzielenie pytań na cztery główne kategorie:
- zachowanie,
- opinia,
- uczucia,
- wiedza.
Korzyść z takiego podziału?
Podczas badania danych zachowasz dystans (nie dasz się porwać emocjom) oraz będzie miał różne perspektywy – to wszystko pomoże przeciwdziałać z góry przyjętym założeniom i osądom.
Oto pytania, które warto postawić:
- Pytania behawioralne – co ktoś robi lub zrobił, jaki jest opis rzeczywistych doświadczeń, czynności i działań,
- Pytania opinii – co ktoś myśli o temacie, działaniu lub wydarzeniu. Mogą pomóc dotrzeć do celów, intencji, pragnień i wartości ludzi,
- Pytania dotyczące uczuć – jak ktoś reaguje emocjonalnie na dany temat. Dzięki nim wyjdziesz poza informacje o faktach i zorientujesz się, co inni mogą zrobić niezależnie od danych,
- Pytania dotyczące wiedzy – co wiedzą o tobie/sytuacji inne osoby.
Z czwartego kroku wynika, że niepewność to mieszanka działań i reakcji, wiedzy i emocji. Dzięki powyższym pytaniom będziesz miał pewność, że zbadałeś wszystkie obszary niepewności.
Czteroetapowy proces pomaga nam lepiej odpowiadać na nasze reakcje emocjonalne, nazywać je i konfrontować oraz podejmować racjonalną decyzję. Uzyskamy pełniejszy obraz, zmniejszając prawdopodobieństwo, że będziemy polegać na utartych ścieżkach myślenia i uprzedzeniach poznawczych – podkreśla Einhorn.
Cheryl Strauss Einhorn podsumowuje w „Harvard Business Review”: nigdy nie poznamy przyszłości, ale analizując nasze dane i nasze myślenie, możemy się rozwijać i zadawać świetne pytania, które pozwolą nam z większą pewnością podejmować decyzje w niepewności.
